تکثیر ماهی قزل‌آلای رنگین کمان در مزارع
اولین گام در لقاح مصنوعی به‌وسیله دانشمند آلمانی لدویك یاکوبی (1711-1784) برداشته شد. او از ماهی ماده و نر قزل‌آلای آماده به‌صورت جداگانه تخم و اسپرم به دست آورد و آن‌ها را باهم مخلوط كرد كه این اولین لقاح مصنوعی تخم ماهی بود. 
شرایط نگهداری مولدین در مزارع
در مزارع ماده‌ها و نرها تخم و اسپرم تولید می‌کنند اما آن‌ها نمی‌توانند در شرایط مزرعه پرورش ماهی  طبیعی تخم‌ریزی کنند مگر اینکه تمام شرایط مطلوب محیطی موردنیازشان شبیه‌سازی شود. گرچه تولید تخم لقاح یافته و لارو تازه خارج‌شده از این طریق مشکل و پرهزینه خواهد بود. بنابراین، از دیگر راه‌های مؤثر در تکثیر مصنوعی قزل‌آلا خارج کردن تخم‌ها و بارور نمودن آن با اسپرم نر می‌باشد. عوامل مختلف فیزیک و شیمیایی آب مانند درجه حرارت، میزان شفافیت، املاح، اکسیژن محلول، گازکربنیک، آمونیاک،pH  و همچنین سایر عوامل از قبیل عدم آلودگی آب، نور، تغذیه و رعایت مسائل بهداشتی همان‌گونه که در پرورش ماهی نقش دارند، در تکثیر نیز مؤثرند. ماهی قزل‎آلای رنگین‌کمان باید حداقل ۶ ماه قبل از تخم‌ریزی در آبی که دارای دمای حدود ۱۲ درجه سانتی‌گراد است زیست کند چراکه برای تولید تخم، مناسب است. دمای مناسب برای نگهداری مولدین ۱۲-۸ سانتی‌گراد است، اکسیژن مناسب برای تکثیر ماهی قزل‎آلا ۹-۱۰ میلی‎گرم در لیتر بوده و pH مناسب برای تکثیر حدود هفت است.

مراحل تکثیر مصنوعی در مزارع
در مزرعه پرورش ماهی از علائم وارد شدن به فصل تکثیر این است که ماده‌ها و نرهای بالغ در نزدیکی ورودی آب استخر ( مخزن ) جمع شده و اغلب سعی می‌کنند در خلاف جهت جریان آب پرش کنند. و این نشان می‌دهد که ماده‌ها و نرها آماده مهاجرت برای تخم‌ریزی می‌باشند. در این زمان نرها و ماده‌ها باید از هم جدا شوند. برای جلوگیری از استرس و آسیب رساندن به مولدین حاوی تخم و اسپرم جابجای و جداسازی آن‌ها باید به‌آرامی و دقت انجام شود. در بسیاری از مزارع قزل‌آلا برای القای تخمک‌گذاری و اسپرمی شن از هورمون‌ها استفاده نمی‌کنند.
نشانه تخمک‌گذاری شکمی بزرگ و نرم می‌باشد. با به‌آرامی لمس کردن شکم ماده تخم‌ها را می‌توان احساس کرد ( در این حالت شکم نیز نرم می‌شود ) و زائده تناسلی به طول 1 – 2 سانتیمتر از قسمت مخرج خارج می‌شود. برای انجام عملیات تکثیر می‌بایست مولدین نر و ماده قزل‌آلا۴۸ ساعت قبل از تکثیر قطع غذا شوند. سپس مولدین می‌بایست به‌آرامی و با دقت فراوان به سالن تکثیر منتقل شوند. ابتدا در یک وان آب ریخته سپس مقداری داروی بی‌هوش کننده ازجمله MS222 یا پودر گل میخک با میزان دز مشخص در وان می‌ریزیم سپس چند عدد ماهی مولد ماده را در داخل وان قرار داده تا بی‌هوش شوند. سپس مولدهای ماده را یکی‌یکی از وان درآورده و بدن آن‌ها را به‌آرامی با حوله خشک می‌کنیم. بعد یک تشت خشک در زیر بدن مولد قرار می‌دهیم سپس سر ماهی را بالاگرفته زاویه 45 درجه و با دست چپ ساقه‌ی دمی ماهی را می‌گیریم آنگاه با دست راست به‌آرامی و با دقت از زیر باله­ی سینه‌ای به سمت مخرج فشار می‌آوریم و می‌کشیم طی چند بار این کار را انجام می‌دهیم تا تخم از بدن مولد خارج شود. برای انجام عملیات اسپرم کشی باید چند عدد مولد نر را در داخل وان قرار دهیم تا بی‌هوش شوند و همانند عمل تخم‌کشی عمل اسپرم کشی را از مولدین نر انجام می­دهیم .برای انجام عملیات لقاح به نسبت ۲ مولد ماده از یک مولد نر استفاده می‌کند تخم ­ها در تشت به‌هیچ‌وجه نباید در معرض آب قرار گیرند‌(لقاح خشک).

در مرحله بعد اسپرم ماهیان نر را بر روی تخم‌های واقع در تشت می‌ریزیم و با استفاده از پر بوقلمون یا دست یا یک قاشق پلاستیکی با دقت و آرامی تخمک­ها و اسپرم­ها را تا چند دقیقه هم می‌زنیم بعد از چند دقیقه که اطمینان پیدا کردیم عمل لقاح انجام‌شده مقداری آب به ظرف حاوی تخم­ها اضافه می‌کنیم و آن‌ها را شستشو می­دهیم که با چند بار شستشو و تخلیه آب مواد زائد و لخته‌های خون از طرف خارج می­شوند.در مرحله بعد از شستشو ۲ یا ۳ برابر حجم تخم­ها در ظرف آب می‌ریزیم تا تخم­ها آب جذب کنند و چسبندگی خود را از دست بدهند پس از گذشت ۲ ساعت تخم­ها سفت خواهند شد از این زمان تا حدود ۴۸ ساعت بعد که آغاز مراحل تکامل جنینی است تخم­ها نسبت به شک‌ها و تکانه‌ای محیطی مقاوم می‌شوند که در این مرحله می‌بایست تخم‌ها را به سالن انکوباسیون منتقل کنیم و آن‌ها را در داخل تراف ها قرار دهیم.جریان آب بایستی به‌طور آرام و به میزان موردنیاز به‌صورت همیشگی در داخل تراف ها جریان داشته باشد.سپس سر تخم‌های واقع در تراف را با مقوا می‌پوشانیم تا از رسیدن نور به تخم‌ها جلوگیری شود.پس از قرار گرفتن تخم‌ها در داخل انکوباتور بایستی برای از بین بردن قارچ‌ها  تخم‌ها را به‌صورت یک روز در میان با محلول مالاشیت گرین با غلظت ۱۲ گرم در لیتر آب برای مدتی کوتاه شستشو داده شوند.

 َ